（转帖）王崇芳之---关于《汉语世界语大词典》基本情况的介绍

anniespera

1. 词典概况：
  
全书主词条约71，800余，附属词条（即附属在主词条内菱形号“◇”后的多字条目）约27，000，总共将近100，000词条，总字数约4,989,800（电脑统计），用六号字排版，约1320 – 1330页（确切页数以正式排印本为准）。
  
词典内容：
前言
目录
凡例
略语表
词典正文
附录1 汉语拼音方案（汉世对照）
附录2 汉语拼音方案世界语转写法
附录3 汉世和世汉音节对照表
附录4 本词典中出现的新词表（附简单释义）
参考书目
  

anniespera

2．《汉语世界语大词典》《凡例》：

凡例


GVIDILO AL LA UZO DE LA VORTARO


一. 条目安排


1. 本词典所收条目分单字条目和多字条目。

2. 不能成词、又不能引出多字条目的单字，不立条。如：“蚯蚓”的“蚓”，“邂逅”的“逅”。只作姓氏用的字，也不立条；单字条目中也不收姓氏义项。

3. 单字条目按汉语拼音字母顺序排列。同音同调的汉字按笔划多少排列。

4. 多字条目按第一个字分列于该单字条目之下。同一单字条目下的多字条目不止一条时，按第二个字的汉语拼音字母顺序和笔划多少排列。第二个字相同时，按第三个字排列，依此类推。儿化词注音中的r不计入顺序字母。例：“肉皮儿”ròupír 排在“肉皮”ròupí 之后,“肉片”ròupiàn 之前；“人缘儿”rényuánr 排在“人员”rényuán 之后，“人猿”rényuán 之前｡

5. 单字或多字条目形同而音、义不同的，分列条目。如:“好”hǎo 和“好”hào，“长”cháng 和“长”zhǎng；“温和”wēnhé 和“温和”wēnhuo；“播种”bōzhǒng 和“播种”bōzhòng。分列的条目加注“另见……”字样。例：在“好”hǎo之后加注“另见 hào”；在“温和”wēnhé 之后加注“另见 wēnhuo”。

6. 汉字字形及字音相同而意义不同者,不考虑其词源,均作同一条目的不同义项处理,用①､②､③ …… 分开｡

7. 轻声单字条目，一般紧接在非轻声单字条目之后;带轻声字的多字条目紧接在同形的无轻声字的多字条目之后。如:“家”jia 排在“家”jiā 之后；“大方”dàfang 排在“大方”dàfāng 之后。但“把”ba、“了”le、“着”zhe 等轻声单字条目排在该字所属的音节最后，即去声之后。

8. 在同一单字条目下，多字条目意义相同、用字略有差异者，一般只收常用形式，而在条目注音后加“也作……”、“也说……”等字样。如:“百折不挠”bǎi zhé bù náo(也说“百折不回”bǎi zhé bù huí)。

9. 以多字条目领头的合成词，如无例证，不单独立条。它们或在领头的条目例证中出现，或按汉语拼音字母顺序集中排列在条目的对译或例证之后，前面加一菱形号“◇ ”。如：“玻璃”条中的“ …… ◇ ～板 vitroplato; domvitro / ～版 kolotipo* / ～杯 glaso / ～布 vitra tolo / ～橱窗 elmontra vitroŝranko; vitrino / ～粉 vitra polvo / ～钢 vitrofibra fortigita plasto / ……”

二. 注音


1. 条目用汉语拼音字母注音。


2. 声调一般只注原调，不注变调。

3. 轻声不标调号。如：“葡萄”pútao，“什么的”shénmede。

4. 儿化音只在基本形式后面加r ，不标语音的实际变化。如“冰棍儿”bīnggùnr，“刘海儿”líuhǎir。


5. 多字条目的注音中音节界限有可能混淆时，加隔音号“’”。如：“答案”dá’àn，“恩爱”ēn’ài，“木偶”mù’ǒu。


6. 专名的注音，第一个字母用大写。

三. 释目


1. 专业条目和用语一般注明所属专业或学科名称。名称或其略语放在尖括号“〈　〉”内。参看略语表。

2. 词类的标注限于六种虚词（副词、介词、连词、叹词、象声词、助词）和量词，所用略语也放在尖括号“〈　〉”内。有些条目还附上有关风格色彩的标注。如：〈旧〉、〈口〉、〈书〉等。参看略语表。

3. 有关语法特征、使用范围等方面的简要说明放在圆括号“（　）”内。如：

被 bèi 　①…… ④〈介〉（在被动式中表示主动者）…… ⑤〈助〉（用在动词前，表示主语是被动者）……

4. 条目如系简称，一般注出全称。如：

【妇联】……〈简〉(妇女联合会)

【人大】……〈简〉(全国人民代表大会)

5. 单义项条目一般不作汉语解释。为分辨词义和查阅方便起见，对多义项条目分别作简要的汉语解释或标注有关的专业或学科略语。如：

【潮流】…… ①（水流）…… ②（趋势）……


或加学科注记，如：


【气孔】…… ①〈植〉…… ②〈动〉…… ③〈冶〉…… ④〈建〉……


6. 有些单义项条目在不同场合有不同对译词语，则酌情加以区分，如：


【产卵】…… ①（鸟、家禽、昆虫）demeti [ellasi] ovojn; ovumi ②（鱼、蛙）fraji

anniespera

四. 对译和例证

1. 条目一般采取对译方式，即将对应的世界语词语列出。如果没有适当对应的世界语词语，则音译加简单注释，如：


炕 …… kang-o, granda lito uzata en la norda parto de Ĉinio, masonita el brikoj aŭ adoboj, en kiun oni enkondukas varmon el forno por ĝin hejti vintre; hejtebla briklito; terlito


或用世界语释义，如：


【气臌】 …… 〈中医〉 streĉiĝo de abdomeno kaŭzita de akumuliĝo de gaso pro misfunkcio de lieno aŭ pro emociaj faktoroj


2. 有些条目先用世界语作字面解释，然后释义，二者之间加破折号。如：


【八仙桌】 …… tablo de Ok Senmortemuloj — ĉinstila kvadrata tablo por ok personoj


【门可罗雀】 …… oni povas kapti paserojn antaŭ la pordo — vizitantoj estas tre maloftaj; preskaŭ neniu vizitas la domon


3. 有些条目在释义后还就有关背景、典故等加以补充说明，说明部分放在圆括号内。如：


【五四运动】 …… la Movado de la 4-a de Majo de 1919 (politika kaj kultura movado kontraŭ imperiismo kaj feŭdismo)


【南柯一梦】 ……… Nanke-sonĝo (el la rakonto pri juna klerulo, kiu sonĝis, ke li fariĝas prefekto de Nanke en la Formika Reĝolando kaj atingas grandan famon kaj sukceson) — bela sonĝo; iluzia ĝojo


4. 某些专业条目在用世界语对译后加拉丁语学名（斜体）或其他符号（有时附简略说明）；某些条目在对译后附世界语略语。它们均放在圆括号内。如：


【当归】 …… ĉina angelio (Angelica sinensis)


【瓦时】 ……〈电〉 vatthoro (Wh)


铬  …… 〈化〉kromo (24号元素，符号Cr)


5. 本身无意义，只用作构词成分的单字条目，一般不作对译。如：


蝴　ｈú


【蝴蝶】 húdié  papilio


6. 词条在给出对译词语后，根据需要，可收入词、词组或句子作为例证。例证前加冒号“：”。例证中与本条目相同的词语用代字号“～”表示。词条对译及例证中的对应词或词组不止一个时用分号“；”隔开；例证的对译如果是两个不同的句子，用“或”连接。例证与例证之间用单斜线“/”隔开。如：


酒 ……　alkohola trinkaĵo; alkoholaĵo; drinkaĵo; vino; brando: 借～浇愁 forigi sian ĉagrenon per drinkado; fordrinki sian ĉagrenon


【眉头】 ……　brovoj: 皱～ kuntiri [kunŝovi, sulkigi] la brovojn / ～一皱，计上心来。 Ĉe ekkuntiro de la brovoj venas al la kapo bona ideo. 或 Ekkunŝoviĝas la brovoj, kaj plano [ruzo] venas al la kapo. 或 Je brovkuntiro estas ruz-akiro.


例证中的本条目如果中间插入了别的字，就不用“～”代替。如：


【说话】 ……　①（讲话） paroli; diri; sin esprimi: …… / 感动得说不出话来 esti tro emociita por diri ion; ne povi eldiri eĉ unu vorton pro emocio / ……


7. 词条对译及例证中如果有可替换的词语，用方括号“[ ]”括出。如：


【法器】 …… muzikaj instrumentoj uzataj en budhistaj [taŭistaj] ceremonioj


食 …… ⑤〈天〉 eklipso: 日［月］～ eklipso de suno [de luno]


8. 词条对译中如果有可省略的词语，用圆括号“(  )”括出。如：


【牛奶】 …… (bovina) lakto


【留任】 …… resti sur la (sama) posteno; daŭrigi teni sian oficon


9. 词条对译或例证中如果有柴门霍夫用语，一般有其末尾加注“(z)”。如：


【如坐针毡】 …… sidi (kiel) sur pingloj (z); sidi kvazaŭ sur flamantaj karboj; esti en senpacienca streĉiteco


人  ……　①（人类、个人）homo; persono; individuo; homoj: …… 谋事在人，成事在天。 Homo proponas, Dio disponas. (z) 或 Homo pafas, Dio trafas. (z) / ……


10. 词条对译及例证中如果出现《世界语插图大词典》 (Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto) 未收的新词，一律用星号“*”标出。旧词增加新义，也用星号标出。如：


【口音】 ……  ②（方音） akĉento*: 说话带广东～  paroli kun Guangdong-a akĉento* / 有南方～  havi sudan akĉenton*


【项目】 …… disciplino*: …… 田径～ atletikaj sportospecoj [disciplinoj*]

anniespera

3.
词条样本：
【安全】 [ānquán] sekura; sekuriga; sendanĝera; en sekureco; ekster danĝero: ～到达 sekure alveni / ～转移 transmoviĝi en sekureco / ～第一! La sekureco antaŭ ĉio! / 交通～ trafika sekureco; sekureco de la stratoj / 人身～ sekureco de personoj / 保证谈判人员的～ garantii la sekurecon de la intertraktontoj / 国家～ la ŝtata sekureco / ～正点 sekura kaj akurata veturado (de trajnoj ktp) ◇ ～瓣 averta klapo [valvo] / ～玻璃 sekurecvitro / ～操作 sekura procedo [funkciigo] / ～措施 sekurigaj rimedoj [aranĝoj] / ～带 sekuriga zono; savzono / ～岛 〈交〉 trafikinsulo; rifuĝejo / ～灯 〈矿〉 minista lampo; 〈摄〉 sekurlampo / ～电压 sekura tensio / ～阀 sekuriga valvo [klapo]; sekurvalvo; savoklapo / ～感 sento de sekureco; sento pri sendanĝereco / ～高度 〈航空〉 sekura alto / ～规程 sekurigaj reguloj / ～胶片 sekura filmo / ～角 〈军〉 angulo de sekureco / ～理事会 la Konsilio de Sekureco (de la Unuiĝintaj Nacioj) / ～帽 kasko de sekureco / ～门 rezerva elirejo / ～期避孕法 ritma kontraŭkoncipa metodo / ～设施 sekuriga ekipaĵo / ～绳 〈海〉 savŝnuro / ～生产 teni sekurecon dum produktado / ～套 antaŭgardilo; kondomo; penisingo / ～梯 rezerva ŝtuparo / ～剃刀 sendanĝera razilo / ～条约 sekureca traktato / ～停止装置 〈机〉 sekuriga haltigilo / ～通行证 paspermeso / ～网 〈建〉 sekuriga reto; protekta reto / ～系数 koeficiento de sekureco / ～行车 senakcidenta veturigado
打 [dǎ] ①(敲打) frapi; bati: ～门 frapi je [sur, al] la pordo / 钟～了十下。 La horloĝo batis la dekan. / ～麦子 draŝi tritikon / ～鼓 frapi [ludi] tamburon / 趁热～铁。 Forĝu feron, dum ĝi estas varvega. (z) ②(打碎) rompi; frakasi: 我～了一个碗。 Mi rompis bovlon. / 窗玻璃～破了。 La fenestraj vitroj estas rompitaj. ③(殴打;攻打) bati; ataki: 不许～他! Vi ne devas bati lin! / 两个人～了起来。 La du homoj komencis pugnobati sin reciproke. / ～他个措手不及 ataki iun sen doni al li la tempon sin defendi / 他们～下了那个城市。 Ili prenis la urbon. / ～歼灭战 konduki eksterman militon ④(筑造) konstrui: ～坝 konstrui digon / ～墙 konstrui muron ⑤(制作) fari; fabriki: ～家具 fari meblojn / ～一把刀 forĝi tranĉilon / ～烧饼 baki platkukojn kun sezamsemoj / ～首饰 fabriki juvelojn / ～基础 meti la fundamenton ⑥(搅拌) kirli; batmiksi; bati: ～蛋 bati ovojn / ～糨子 fari pastan gluon ⑦(捆) paki; enpaki: ～成一捆 paki [enpaki] ion / ～铺盖卷儿 paki litaĵon / ～行李 fari pakaĵon / ～裹脚 vindi gamaŝon ⑧(编织) triki; plekti: ～毛线 fari trikadon [trikotaĵon] / ～草鞋 plekti pajlajn sandalojn / ～辫子 plekti harojn; fari harplektaĵon ⑨(做记号) meti markon sur; desegni: ～手印 meti sian fingran premsignon sur dokumenton / ～戳子 stampi / ～一个问号 meti demandosignon / ～方格子 desegni kvadratojn sur papero; kvadrati paperon ⑩(喷涂) ŝprucigi; ŝmiri: 往果树上～虫药 ŝprucigi insekticidon sur fruktarbojn / 在地板上～蜡 vaksi pargeton ⑾ (凿开) fosi; bori: ～井 fosi puton / ～洞 bori truon / ～隧道 fosi tunelon ⑿ (举) porti; levi: ～旗子 porti flagon / ～着伞 porti malfermitan ombrelon / ～灯笼 teni lanternon / ～起精神来 kuraĝon! ⒀ (发;通) sendi; ekspedi: ～电报 sendi telegramon; telegrafi / ～电话 telefoni; fari telefonvokon / ～信号 doni signalon / ～炮 pafi per kanono; kanoni / ～一发子弹 pafi kuglon / ～手电 eklumigi poŝlampon ⒁ (付给或领取) doni aŭ ricevi (ateston ktp): ～收条 skribi [doni] ricevateston / ～介绍信 skribi rekomendan leteron (por iu); havigi al si rekomendan leteron (de sia organizo) ⒂ (除去) forigi; sin liberigi: ～蛔虫 preni medikamenton por forigi [elimini] la askaridojn; preni kontraŭaskaridan medikamenton ⒃ (舀取) ĉerpi: 从井里～水 ĉerpi akvon el puto / ～粥 kuleregi kaĉon el la kaldrono ⒄ (买) aĉeti: ～酱油 aĉeti sojon (en malgranda kvanto per sia propra vazo) / ～票 aĉeti bileton ⒅ (捉) kapti; ĉasi: ～鱼 kapti fiŝojn; fiŝ(kapt)i / ～野兔 ĉasi leporojn ⒆ (收集) kolekti; amasigi; rikolti: ～柴 kolekti brullignon / ～了四百公斤麦子 rikolti 400 kilogramojn da tritiko ⒇ (计算) kalkuli; taksi: 精～细算 zorge kaj detale kalkuli / 成本～两千块钱 taksi la produktokoston je du mil jŭan-oj (21) (定出) ellabori: ～草稿 ellabori malneton; fari krudan skizon (22) (从事) fari; sin okupi pri; esti: ～短工 esti tagloboristo; labori kiel tagdungito / ～夜班 plenumi noktan deĵoron; labori en noktoskipo (23) (做游戏) ludi: ～扑克 ludi kartojn / ～麻将 ludi maĝangon / ～篮球 ludi korbopilkon / ～秋千 ludi per pendolo (24) (表示身体的某些动作) (uzata por indiki iujn movojn de la korpo): ～手势 fari geston; gesti / ～喷嚏 terni / ～哈欠 oscedi / ～呼噜 ronki / ～饱嗝儿 rukti (25) (采取) adopti; uzi: ～个比方 preni ekzemplon; klarigi per ekzemplo (por fari komparon) (26) (用于提示谜底) (uzata por doni indikon pri la solvo de enigmo): 看着是绿的，吃着是红的，吐出来是黑的。——～一瓜果。（谜底：西瓜） Verda en vido, ruĝa en buŝo kaj nigraj el buŝo. — ia frukto. (La solvo: akvomelono) (27)〈介〉 (从) de; ekde; el; tra: 你～哪儿来? De kie vi venas? / ～那以后 de tiam / ～心眼里热爱我的祖国 ami mian patrion el la korfundo / 他～门缝里往外看。 Li rigardis eksteren tra la fendeto inter la du pordoklapoj. ——另见 [dá]
【底线】 [dǐxiàn] ①<体> bazlinio; gollinio ②<数> bazlinio ③(暗藏在对方刺探情况的人) plantita spiono ④<喻> (最低条件;最低限度) la minumuma(j) kondiĉo(j); minimuma postulo; la plej malalta [minimuma] limo; la minimumo: 价格～ la plej malalta [minimuma] prezo; la lasta prezo (ĉe marĉando) / 谈判～ la minimumaj kondiĉoj por intertraktado / 道德～ la plej malalta morala normo
【电子】 [diànzǐ] elektrono: 正～ pozitiva elektrono; pozitono / 负～ negativa elektrono; negatono / 热～ termika elektrono ◇ ～版 elektronika eldono / ～表 kvarco-brakhorloĝo / ～秤 elektronika pesilo; sistemo de elektronika pesado / ～出版物 elektronika eldonaĵo / ～伏特 elektronvolto / ～工业 elektronika industrio / ～管 elektrona tubo [valvo]; vakua tubo / ～管收音机 valvaparato / ～光学 elektrona optiko / ～回旋加速器 betatrono / ～货币 elektronika mono / ～计时 elektronika tempomezuro / ～计算机 elektronika kalkulmaŝino; komputilo; komputoro; komputatoro / ～计算器 elektronika kalkulilo / ～刻版机 〈印〉 elektronika gravurmaŝino / ～器件 elektronika aparato / ～枪 elektrona pafilo / ～壳层 elektrona ŝelo / ～琴 elektronika orgeno / ～商务 elektronika komerco / ～书 elektronika libro / ～束 elektrona fasko / ～玩具 elektronika ludilo / ～望远镜 elektronika teleskopo / ～物理学 elektronfiziko / ～显微镜 elektronika mikroskopo / ～信［邮］箱 ekektronika poŝtkesto [leterkesto] / ～学 elektroniko / ～音乐 elektronika muziko / ～邮［函］件 elektronika poŝt(aĵ)o; retpoŝto; retmesaĝo; komputila poŝto; retletero; retdepeŝo / ～游戏 videoludo / ～游戏机 videoludilo / ～云 elektronnubo / ～照相术 elektrofotografio / ～钟 kvarcohorloĝo
【空穴来风】 [kōng xué lái fēng] ①(比喻消息或传说不无原因) malplena truo invitas la venton — (esprimo devenanta de la frazo en la poezieca prozo Vento verkita de Song Yu 宋玉 de la periodo de Militantaj Regnoj “枳句来巢，～”“kurba ponciro* taŭgas por birda nestiĝo, kaj malplena truo invitas la venton”) ne ekzistas onidiro senbaza; famo ne flugas, se kaŭzo ne estas (z); niaj malfortaĵoj donas flugilojn al klaĉoj; kie fumo leviĝas, tie fajro troviĝas (z); ne ekzistas fumo sen brulo (z); ne ekzistas fumo sen fajro; se brulas nenio, fumo ne iras (z) ②(比喻消息或传说毫无根据) vento venas el malplena truo — la novaĵo havas nenian bazon; la onidiro estas tute senbaza; cirkulas famo tute sen kaŭzo

anniespera

气 [qì] ①(气体) gaso: 毒～ venena gaso ②(空气) aero: 这球～儿挺足。 En la pilko estas sufiĉe da aero. / 打开窗子透透～。 Malfermu la fenestron por aerumi la ĉambron. ③(气息) spiro: 他跑得上～不接下～。 Li tiel kuris, ke li ne povis retrovi la spiron. 或 li kuris ĝis perdo de la spiro. / 停下来歇口～ halti por reakiri sian spiron / 屏住～ reteni sian spiron / 缓过～来 reakiri sian spiron / 老太太已经没～儿了。 La maljunulino jam ĉesis spiri [faris la lastan spiron]. ④(气味) odoro: 香～扑鼻。 La agrabla odoro [La parfumo] tiklas la nazon [la naztruojn]. / 臭～熏天 eligi malagrablan odoron [malbonodoron], kiu venenas la atmosferon ⑤(天气) vetero: 秋高～爽 bela aŭtuna vetero; ora aŭtuno ⑥(习气) sinteno; maniero: 官～ burokrata sinteno / 书生～十足 havi la naivecon de klerulo, kiu konas nur siajn librojn ⑦(气概) spirito; volforto: 垂头丧～ esti deprimita / 给某人打～ levi ies spiriton; kuraĝigi iun ⑧(生气) koleri: ～得直哆嗦 tremi de kolero / ～哭了 koleri ĝis larmoj / ～坏了 esti tute ekster si de kolero / ～出一场病来 havi atakon de malsano kaŭzita de kolero / 我～他工作太马虎。 Mi koleras kontraŭ li, ke li estas tiel senzorga en sia laborado. / 我不～别的，～他事先不通知我一声。 Mi koleras kontraŭ li nur pro tio, ke li ne anticipe informis min. ⑨(使人生气) kolerigi; meti iun en koleron; inciti: 我故意～他一下。 Mi intence kolerigis lin. / 你别～我了! Ĉesu inciti min! ⑩(欺负) malmilde trakti; ofendi: 挨打受～ esti batata kaj malmilde traktata ⑾〈哲〉(中国哲学概念) abstrakta koncepto rilatanta al la homa subjektiva spirito aŭ al la plej elementa substanco en la universo ⑿〈中医〉 (人体内的原动力) vitala energio [forto]; vitala spiro: 理～ reguligi la vitalan energion / 补～ pligrandigi la vitalan forton ⒀〈中医〉 (病象) iaj simptomoj (de malsano)
人 [rén] ①(人类;个人) homo; persono; individuo; homoj; homaro; iu; oni: 昨天有三个～来找你。 Hieraŭ tri homoj venis vin vidi. / 他家有几口～? Kiom da homoj estas en lia familio? / 你认识那些～吗? Ĉu vi konas tiujn homojn? / 今天是星期天，商店里的～很多。 Hodiaŭ estas dimanĉo. La magazenoj estas plenaj de homoj. / ～对自然的认识 la kono de la homo [de la homaro] pri la naturo / ～剥削～的制度 la ekspluatado de homo al homo [de homo far homo] / ～总是要死的。 La homo devas morti. 或 La homoj estas mortemaj. 或 Morto estas la fino de ĉiu homo. (z) / 谋事在～，成事在天。 Homo proponas, Dio disponas. (z) 或 Homo pafas, Dio trafas. (z) / ～之初，性本善。 La naturo de la homo estas bona ĉe sia naskiĝo. 或 La homo naskiĝas bona. / 谁又把我当～看待过? Kiu iam rigardis min kiel homon? / 你不是～! Vi ne meritas la nomon de homo! / 每个～可带二十公斤行李。 Ĉiu persono [pasaĝero] havas la rajton je 20 kilogramoj da pakaĵo. / 好些～都说他走了。 Pluraj personoj diris, ke li jam foriris. / 对事不对～ konsideri la faktojn kaj [sed] ne la personojn (ĉe juĝado ktp) / ～真多! Kia homamaso! / 他真是个怪～! Li vere estas strangulo. / 有～吗? Ĉu iu estas? / 楼下有～找你。 Malsupre iu volas vin vidi. / 有人硬说是我错了。 Iuj kontraŭfakte asertis, ke estas mi, kiu malpravas. / 没有～到这儿来过。 Neniu venis ĉi tien. / 有～敲门。 Oni [Iu] frapas je la pordo. / 有～说他是大学教授。 Oni diras, ke li estas universitata profesoro. / 这个座位有～吗? Ĉu tiu ĉi sidloko estas okupita? ②(成年人) plenaĝulo; plenkreskulo; adoltulo: 长大成～ esti en plena [adolta] aĝo; atingi sian maturecon; adoltiĝi ③(别人) aliaj; aliuloj; homoj: 助～为乐 trovi plezuron en helpado al aliaj; esti helpema [servopreta, servema] / 自己做错了事，不应该怪～。 Mem farinte eraron, oni ne devas ĵeti la kulpon sur aliajn. / 关心～ zorgi pri la aliaj; montri zorgemon al la aliaj / 对～诚恳 trakti kun sincereco la homojn / 我听～说你结婚了。 Mi aŭdis, ke vi edziĝis. ④(我) mi: 别小看～! Ne malestimu [subtaksu] min! / 真叫～着急。 Tio vere maltrankviligas min. ⑤(人人) ĉiu; ĉiuj: ～手一册。 Ĉiu havas unu ekzempleron. / ～所共知 esti konata al ĉiuj; kiel konate ⑥(指人的品质、性格) la fizika, psikologia aŭ morala kvalito de iu individuo: 他～很好。 Li estas bonulo. 或 Li havas bonan karakteron. / 他～老实。 Li estas honesta [honestulo]. / 他身体不错，～也能干。 Li estas sana kaj ankaŭ kapabla. / 我这几天～不舒服。 Mi ne sentas min bone ĉi tiujn tagojn. / 他发烧发得～都胡涂了。 Lia febro estis tiel alta, ke li fariĝis eĉ delira. / 只要她～好，漂亮不漂亮没关系。 Se nur ŝi havas bonan personecon, estas tute egale, ĉu ŝi estas bela aŭ ne. / 真丢～! Kia honto! ⑦(人手) persono konsiderata kiel laboranto aŭ dungito; labormano; laborforto: 我正缺～。 Al ni mankas laborantoj [labormanoj, laborforto] en tiu ĉi momento. ⑧(指某种人) (uzata kiel sufikso): 北京～ pekinano / 工～ laboristo / 军～ militisto; armeano / 主～ mastro; gastiganto
【四海】 [sìhǎi] la kvar maroj; la tuta lando; la tuta mondo: ～升平 paco en la mondo / ～为家 rigardi la tutan mondon kiel sian hejmon; senti sin hejme ĉie / ～之内皆兄弟。 Interne de la kvar maroj ĉiuj homoj estas fratoj. / ～一家。 La mondo estas unu familio. / 以～为家的人 kosmopolito; mondcivitano / 放之～而皆准的真理 vero, kiu havas universalan valoron [estas universale aplikebla]
【推敲】 [tuīqiāo] (fig.) elekti [pesi] (siajn vortojn); forĝi (vorton); ĉizi; cizeli; fajli; poluri (laŭvorte: puŝi aŭ frapi; esprimo devenanta de la legendo, kiu diras, ke iam Jia Dao, poeto de Tang-dinastio, verkis rajdante sur azeno poemon kun du versoj “La birdoj sidas sur la arboj apud lageto, / Sub luna palo bonzo frapas je la pordo”鸟宿池边树，僧敲月下门. Hezitante, ĉu li devos anstataŭigi la verbon “frapi je” per “puŝi” aŭ ne, li faris la movojn jen de frapo, jen de puŝo, per sia mano. Hazarde li renkontiĝis kun Han Yu, alia poeto, kaj diris al tiu sian embarason. Post ioma pripenso tiu kategorie esprimis sian opinion, ke estus pli bone uzi “frapi je”): ～词句 elekti siajn vortojn; pesi ĉiun sian vorton (z); serĉi la ĝustan vorton; forĝi vorton (z) / 他写的东西经得起～。 Lia stilo estas tiel bona, ke oni trovas en ĝi nenion riproĉindan.
一 [yī] ①(数目) unu; unua: ～加～等于二。 Unu kaj [plus] unu faras du. / ～匹马 unu ĉevalo / ～瓶牛奶 unu botelo da lakto / ～万～ dek unu mil / 三千～ tri mil cent / 二十～年 dudek unu jaroj / 一百○～天 cent unu tagoj / 《～千零～夜》 La Mil kaj Unu Noktoj / ～营～连 la Unua Kompanio de la Unua Bataliono / 五月～日 la unua de majo / ～等奖 unua premio / 棉纺～厂 Kotonŝpinejo N-ro 1 ②(仅只一个) unu sola; unuopa: ～枪就打中了目标 trafi la celon per unu sola pafo / 你～个人行吗? Ĉu vi povas fari la tutan laboron tute sola? / 通道狭小，一次只容～人通过。 La pasejo estas tiel mallarĝa, ke oni povas trapasi ĝin nur unuope laŭvice. ③(某一) iu; unu: 有～天 iun [unu] tagon / 有～次 iun [unu] fojon; foje / 我在～篇文章里见过这个隐喻。 Mi iam vidis tiun ĉi metaforon en iu [unu] artikolo. ④(同一) sama: 这不是～码事。 Tio ne estas la sama afero. / ～根藤上的苦瓜 amaraj kukurboj de la sama tigo — homoj kun la simila amara pasinteco / 军民～家。 La armeo kaj la popolo estas de la sama familio. / 他跟他爸爸～个模样。 Li estas la portreto de sia patro. (z) / 意见不～。 La opinioj diferencas. ⑤(另一) alia; ankaŭ: 汞溴红～名红汞。 Merbromino estas nomata ankaŭ merkurokromo. ⑥(整个) tuta: ～冬 dum la tuta vintro / 下了～天的雪。 Neĝis la tutan tagon. / 我～夜都睡得很好。 Mi bone dormis la tutan nokton. / 他～脸的土。 Lia vizaĝo estas kovrita de polvo. / ～屋子的人听到了这个消息都欢腾起来。 Ĉiuj, kiuj estis en la ĉambro, ekĝojegis ĉe la aŭdo de la novaĵo. ⑦(每一;每次) ĉiu; ĉiufoje: 四个小组，～组五人 kvar grupoj kun kvin homoj en ĉiu / ～小时七十公里 sepdek kilometroj en horo / 他们～提起他都赞不绝口。 Ĉiufoje, kiam ili parolas pri li, ili superŝutas lin per laŭdoj. ⑧(专一) koncentrita; tutkore: ～心～意 tutkore kaj tutanime ⑨(表示动作是一次或短暂的) (uzata por indiki, ke la ago okazas nur unu fojon aŭ daŭras mallonge): 向某人笑～笑 ekrideti al iu / 请等～等。 Atendu momenton. / 歇～歇吧! Ripozu momenton! / 出去走～走 iri eksteren por iom promeni / 咳～声 fari ektuson / 让我看～眼。 Lasu min rigardi iom. 或 Lasu al mi ĵeti rigardon al ĝi. / 打某人～巴掌 doni al iu vangofrapon ⑩(用在动词或动量词前，表示先做某个动作，下文说明动作结果) (uzata antaŭ verbo aŭ verba mezuro por indiki agon sekvatan de rezulto): 他～跳就越过了障碍物。 Per eksalto li transpasis la obstaklon. / 他～脚就把球踢进了球门。 Per unu piedbato li enĵetis la pilkon en la golejon. / 经他这么～说，大家又都有信心了。 Liaj vortoj refirmigis nian memfidon. / 医生～检查，果然是肺炎。 La ekzameno de la kuracisto konfirmis, ke ĝi estas pneŭmonio. ⑾(用在动词或形容词前，表示动作、变化是突然出现的或是彻底的) (uzata antaŭ verbo aŭ adjektivo por indiki la subitecon aŭ ĝisfundecon de ago aŭ ŝanĝiĝo en la situacio): 那马猛然～惊，直立起来。 Subite la ĉevalo ektimiĝis kaj baŭmis. / 这部电影值得～看。 Tiu ĉi filmo valoras spektadon. / 喜讯传来，大家精神为之～振。 Ĉies spirito estis levita de la ĝojiga novaĵo. ⑿〈助〉 〈书〉 (用于某些词前加强语气) (uzata antaŭ iuj vortoj por emfazo): 事态严重，～至于此! Kiu kredus, ke la afero povis fariĝi tiel serioza! / 吏呼～何怒，妇啼～何苦!(杜甫) Kiel kolere kriis la oficiroj, kaj kiel korŝire ploris la virino! ⒀〈乐〉noto de la gamo en gongĉepu-o (工尺谱), respondanta al 7 (si) en la percifera muzika noltacio ——注意:“一”字单用或在一词一句末尾念阴平。在去声字前念阳平，如“一半”。在阴平、阳平、上声字前念去声，如“一天”，“一年”，“一点”。为简便起见，本词典中以“一”字起首的词条，“一”字都注阴平。