摇头： skui la kapon (por esprimi neadon, malkonsenton, malaprobon aŭ deadmonon)
但是世界上并非所有国家和民族都以点头表示肯定，摇头表示否定。据说保加利亚人就和我们的习惯相反：点头表示“不”，摇头表示“是”。某些东欧民族和印度的一些民族也和保加利亚人的习惯相同。如果把汉语的“点头称是”译成他们的语言，就应该译为“摇头称是”，否则就可能造成误解，甚至误事。
“点头”和“摇头”译成世界语通常是“balanci la kapon”和“skui la kapon”。但在张闳凡先生主编的《世界语汉语词典》中，“balanci”则译为“点（头）或摇（头）”。这是什么原因呢？让我们来看一看《世界语插图大词典》（PIV）给“balanci”的释义：Ritme movi membron aŭ kapon（有节奏地摆动肢体或头部）。这个定义并没有规定是上下活动还是左右活动，因而只能将这个动词译为“点（头）或摇（头）”。词典是语言实际使用状况的记录。《世界语汉语词典》这样译是有依据的。请看柴门霍夫作品中的实例：
1. Li balancis kontente la kapon. (Z) 他满意地点头。
2. aprobe balanci sian kapon (Z) 赞许地点头
3. jese balanci la kapon (Z) 肯定地点头
4. Multaj kredeble balancas senkrede la kapon, legante miajn vortojn. (Z) 许多人读到我的这些话很可能不相信地摇头。
5. La floroj balancis la kapon al la vento, kvazaŭ ili volus diri: “Ni salutas vin je via reveno!” (Z) 花儿对着风点头，似乎想说：“我们欢迎你回来！”
6. Li kapbalancis sian jeson. (Z) 他点头表示肯定（同意，赞成）。
从上面所举的6个例句来看，“balanci la kapon”在大多数场合下通常表达“肯定”的语义，可以译为“点头”，但第4句中“balanci la kapon”只能译为“摇头”，因为在汉语中是不可能用“点头”表示怀疑的。
在卡贝（Kabe）所译的《法老五》（LA FARAONO）第三卷第207上，我们还可以读到这样的对话：
― Malnoblaj homoj ― diris la bofilo ― disvastigas la famon, ke la faraono estas freneza... Ĉu vi aŭdis pri tio, mia patro?...
Antef balancis kaj turnis la kapon, kio povis same bone signifi jeson aŭ neon. Fine li diris：
― La malsaĝo estas senlima, kiel la oceano, ĝi povas enteni ĉion.
（女婿说，一些卑鄙的人散布谣言，说法老疯了……您听到过这个谣言了吗？
阿特夫作了一个头部动作然后转过头去，这动作既可表示肯定，也可表示否定。最后他说：
——愚蠢如同浩瀚海洋，可以容纳一切。）
这里的“balanci la kapon”只表示作了一个头部动作，但并没有明确地被赋于肯定或否定的语义。《法老王》写的是古代埃及的故事。也许在那个时代对于那个特定的民族，“balanci la kapon”并不像我们现在大多数国家和民族所理解的，只表示肯定或认可。
通过以上分析，我认为在用世界语表达“点头”和“摇头”的语义时，不能像在汉语、英语、法语等大多数语言中那样简单对待，因为各国世界语的者都各有不同的文化背景，少数国家的世界语者可能会对“点头”和“摇头”产生和我们完全相反的理解，因此在必要的情况下需要分别加“jese”和“nee”等副词，以避免产生误解。
世界语中“摇头”所表达的语义，从我手边所掌握的柴门霍夫和卡贝的例句来看，通常也都加上适当副词，以明确语义的。请看下面的例句：
malkonsente skui la kapon (Z)
neante skui la kapon (Z)
skui konfuzite la kapon (Z)
Hiram ĵuris, ke kiam Fenicianoj kuniĝos kun la polico, la Greko devos fali en iliajn manojn. Sed la policestro komencis skui la kapon.
― Vi dubas? ― demandis la princo.
― Jes, sinjoro. (el LA FARAONO de Kabe)
在上面卡贝的例句中，因为有上下文的制约，虽然没有加必要的副词，但我们还是可以领会这里的“skui la kapon”只表达怀疑（dubo）语义。
下面是《汉语世界语大词典》中有关“点头”和“摇头”的词条及世界语译语。这些译语是不是都能确切地表达了原文的语义，请朋友们提出批评和改进意见。
【点头】 [diǎntóu] fari kapklinon [kapsignon] (por esprimi konsenton, aprobon, ekkomprenon aŭ kiel formon de saluto; kapsigni; (jese) balanci la kapon; kapjesi: 向某人～ fari kapklinon [kapsignon] al iu; kapsigni al iu / ～同意 jese [aprobe, konsente] balanci la kapon; kapjesi / ～打招呼 saluti per kapklino; kapsaluti / ～称许 fari aproban kapsignon / ～认可 fari kapsignon de aprobo; aprobe balanci la kapon / ～依［应］允 konsente [jese] balanci la kapon; kapjesi / 连连～称是fari ripetadajn kapsignojn por esprimi sian kontentecon [sian aprobon] 【点头哈腰】 [diǎntóu-hāyāo] <口> humilaĉe klini la kapon kaj la bruston; servile fari profundan riverencon 【点头之交】 [diǎntóu zhī jiāo] kapklina konateco — simpla konateco: 我和他只是～。 Mi havas nur simplan konatecon kun li. 或 Mi kaj li estas nur kapklinaj konatoj. 【摇头】 [yáotóu] (nee) skui la kapon; kapnei: 每逢提起这件事，他总是苦笑着摇摇头。 Ĉiufoje, kiam tio estis menciita, li amare ridetis kaj skuis la kapon. 【摇头摆尾】 [yáotǒu-bǎiwěi] skui la kapon kaj svingi la voston — preni memkontentan aŭ frivolan mienon 【摇头晃脑】 [yáotóu-huàngnǎo] svingi sian kapon — preni mienon de memaprobo aŭ memkontenteco
发表于 2010-7-28 14:38:21
收藏
转播
分享
淘帖