（转帖）王崇芳之---怎样译“还债”？

anniespera

怎样译“还债”？

中国人常将“还债”照字面译为“redoni ŝuldon”（《鲁迅小说集》世界语译本中就有“… petata de aliaj pri redono de ŝuldoj …”的译句），这是中国式的表达方式，不符合世界语的词语搭配习惯。那么在世界语中应该怎样译“还债”呢？请看柴门霍夫作品中的例句：

Sed mia parenco petis mian patron, ke li permesu al li pagi tiun ĉi ŝuldon post tri jaroj. （Fundamenta Krestomatio）

“Jes”, diris la malbonaj homoj, “se vi efektive volas pagi lian ŝuldon, tiam ni certe nenion faros al li, vi povas esti certa!” (Fabeloj de Andersen)
Sed la kamarado balancis la kapon kaj diris milde kaj amike: “Ne, nun mia tempo finiĝis. Mi nur pagis mian ŝuldon.” (Fabeloj de Andersen)

La ses spesmilojn, kiujn ŝi ricevis de la libristo, ŝi donis al la domadministranto, pagante tiamaniere la ŝuldon, kiu ĝis nun ne estis pagita, kaj aĉetante samtempe la rajton loĝi en la subtegmenta ĉambreto ankoraŭ dum du semajnoj. (Marta)

Kaj li diris al ŝi: Iru, vendu la oleon kaj pagu vian ŝuldon, kaj vi kun viaj filoj vivos per la restaĵo. (Malnova Testamento)

上面的例句已经足够说明“还债”的世界语的习惯表达方式了。所谓“还债”，按《现代汉语词典》（第5版）的释义，就是“归还所欠的债”。“债”译成世界语是“ŝuldo”，就是“mono, kiu oni ŝuldas”（所欠的钱）。 “还债”就是偿付债务，在世界语中只能用动词“pagi”（偿付）而不能用“redoni”（归还）来表达。“redoni”的意思是“doni returne al la doninto ion, kion oni ricevis”（把借来的东西还给原主），如果一定要用“redoni”来表达“还债”，那就只能说“redoni la pruntitan monon”（请看《世界语插图大词典》（PIV）“doni”词条中的一个例句：Li ankoraŭ ne povis redoni la pruntitan monon.）

也许会有朋友问，“还债”是不是可以译为“repagi la ŝuldon”？我的答复是：不可以。请看《世界语插图大词典》（PIV）给“repagi”的释义：

repagi. pagi al iu la sumojn, kiujn tiu jam pagis je ies konto: aĉetu mem la trambiletojn, mi repagos al vi; la vojaĝkostoj estas repagataj al la delegitoj. （把别人垫付的钱还给人家：请您也给我买张电车票，过后我还你；代表们的旅费可以报销）

弄懂了“repagi”的词义和用法，我们就不会在这里误用这个动词了。

这里涉及的实际上是词语的习惯搭配问题。语言是非常复杂的东西。我们说话和写文章，既需要逻辑分析，也不能完全受逻辑的束缚。在许多情况下约定俗成起着重要作用。词语的习惯搭配有时是有理据的，有时则没有，而且一种语言中的习惯用法并不都能够移植到另一种语言中，也不可以盲目类推。要解决词语使用是否符合习惯搭配的问题，除了多读名家的作品之外，最可靠的方法就是勤查词典。如果手边有一部词语搭配词典或带有精选例句的汉世词典可供随时查阅，那就方便多了。


附：《汉语世界语大词典》中的有关词条：
还[huán]①(返回) reveni; reiri; iri returne: ～家reveni hejmen; rehejmiĝi ②(归还) redoni; repagi: ～书redoni libron / ～政于民redoni la regpotencon al la popolo / 代我付一下，我明天～你。Pagu por mi, mi repagos al vi morgaŭ. ③(回报) reciproki: 以眼～眼，以牙～牙okulon pro okulo, denton pro dento ——另见[hái]
【还债】[huánzhài]pagi sian ŝuldon
【偿还】[chánghuán]pagi; repagi; redoni: ～债务pagi ŝuldon / 如数～repagi la tutan [precizan] sumon / 分期～<经> amortizi
【归还】[guīhuán]redoni; repagi; remeti; restitui: ～所借的书redoni pruntitan libron / 根据开罗宣言和波茨坦公告，台湾在第二次大战后已经～中国。Laŭ la Deklaracio de Kairo kaj la Deklaracio de Potsdamo, Taiwan jam estis redonita al Ĉinio post la Dua Mondmilito. / ～借款repagi deprunton / 将书～原处remeti libron al ĝia loko
【报销】[bàoxiāo]①(报上级核销用款) prezenti siajn elspezojn por repago: 你的旅费可以～。Viaj vojaĝkostoj povas esti repagitaj. ②(把废物销账) prezenti liston de objektoj ne plu uzeblaj ③<口> (消灭) ekstermi; neniigi: 这股敌人马上就～。La grupo da malamikaj soldatoj estis tuj ekstermita.