（转帖）王崇芳之---编写中的《世界语汉语大词典》（初稿）词条样本之三“kiel”

anniespera

编写中的《世界语汉语大词典》（初稿）词条样本之三“kiel”

（说明：1. 这只是初稿的样本。初稿，就意味着还有一些疏漏和错误还未及纠正。现在贴出来，目的是征求意见。敬请朋友们提出改进意见，以便进行修改和调整体例。2. 将来拟出两个版本的世汉词典。一个是内容详实的，初步定名为《世界语汉语大词典》；另一个是简明的，定名为《世界语汉语词典》。前者只出网络版，后者争取出纸张版。）

anniespera

kiel
I. (adv.)
①（表示疑问）怎样，如何： ~ vi klarigas tion? 这件事你怎样解释? / ~ iras via laboro? 你们的工作进展如何? / ~ vi kuraĝas? 你有多勇敢？ / ~ vi fartas? 你身体好吗？ / nu rakontu: kio kaj ~? 那就讲讲发生了什么事，是怎样发生的 / ~ rapide vi povos lin atingi? 你要多快才能赶上他呢？
②（表示感叹）多么！何等！： ~ granda estas lia boneco! 他的恩慈何等大（《旧约》） / ~ feliĉa mi estas, ke mi havas plezuron vidi vin! 能愉快地见到你，我多么幸福！ / ha, ~ agrabla! 啊！多么令人愉快！ / ha, ~ rapide li kuras! 啊呀，他跑得真快呀! / ~ interese! 多么有趣啊！ / ~, nur du manĝoj? 怎么，只两顿饭？
③（用来引导表示方式、程度或状况的疑问或感叹宾语从句）： mi ne scias, ~ respondi 我不知如何回答才好 / rigardu, ~ la juna geedza paro sin amas 瞧这小两口子多亲热 / ŝi faris tion, por vidi, ~ granda estos la ĝentileco de tiu knabino 她这么做是为了看一看那女孩子有多彬彬有礼 / ŝi rakontis, ~ nevolonte ŝi edziniĝas kun la talpo 她讲述她是多么不情愿嫁给那只鼹鼠 / oni aŭdas, ~ mi ĝemas, sed neniu min konsolas 听见我叹息的有人，安慰我的却无人（《旧约》） / oni komencis priparoladi: kion kaj ~ fari? 人们开始讨论： 做什么，怎样做？/ estas malfacile antaŭvidi, ~ iros la afero 事情还说不定会怎样呢

anniespera

II. (subj.)
④（引导同级比较从句，用来说明、比拟、限定一个行为、性质或事物）好像，如同，犹如：
a) （用于修饰表达行为的动词）： barakti ~ fiŝo ekster la akvo 〈谚〉像鱼离开水一样挣扎；拼命挣扎 / ~ ponardo en min penetras ĉiu vorto 每个字就像匕首插进我的身体 / li komprenas predikon, ~ bovo muzikon 〈谚〉他像牛听不懂音乐那样，一点儿也听不懂讲道（意为：他一窍不通） / li tremas, ~ aŭtuna folio 〈谚〉他（吓得）像秋天的树叶那样颤抖；他（吓得）体似筛糠；他（吓得）直打哆嗦 / trakti iun ~ krimulon 像对待罪犯一样对待他 / li estas punita, ~ li meritas 他罪有应得 / ili ne restigis tian riĉecon, ~ la homoj asertis 他没有像人们说的那样留下那么多的财富 / ĉio okazis, ~ mi deziris 如我所愿，一切都发生了 / ŝi kuris ~ rabia 她发疯似地狂奔 / mi tiel volas manĝi, ~ mi ankoraŭ neniam volis 我还从来没有过这么想吃东西
b) （用于修饰表达性质的形容词）： okuloj bluaj ~ ĉielo 像天空一样湛蓝的眼睛 / bela ~ anĝelo 美如天使 / la regimentestro estas por siaj soldatoj (sk. zorgema) ~ bona patro 团长像慈父一样关怀他的士兵（在“soldatoj”后省略“zorgema”） / la estrino de la nacioj fariĝis ~ vidvino 先前在列国中为大的女人，现在竟如寡妇（《旧约》） / ili fariĝos ~ tute ne ekzistintaj 他们就归于无有，犹如从来没有存在过（《旧约》） / mi faros vian idaron ~ polvo de la tero 我也要使你的后裔如同地上的尘土那样多（《旧约》） / neniam oni vidis tian malfeliĉan sorton, ~ mia 人们从来没有见到过像我这样不幸的命运
c) （用于修饰表达事物的名词）： la urbo estas ~ arbaro 那城市像树木一样 / li fariĝis ~ ŝtono 他变得像石头一样（僵硬） / tia viro, ~ li 像他那样的男人 / tia sama homo, ~ mi 和我相同的人 / la uzado de la artikolo estas tia sama, ~ en la aliaj lingvoj 冠词的用法和其他（欧洲）语言相同 / li meritas havi tiajn filojn, ~ vi estas 他像你一样配有这样的儿子 / li havas tiom same da talento kaj kapablo, ~ mi 他具有和我一样高的才能

anniespera

III.
⑤（表示同位关系）作为；以…身份；当作： ~ urbestro de la ĉi-tiea urbo mi havas la devon zorgi... 作为这个城市的市长，我有责任关心… / donu al mi la eblon morti ~ Kristano 请赐予我作为基督徒死去的可能 / li propagandis ~ unua tiujn ideojn 他第一个开始宣传那些思想 / ~ esperantistojn tiu ĉi batalado ne povas vin tuŝi 这场斗争是不可能触及到作为世界语者的你们 / al vi, ~ al esperantistoj, mi volas nun diri... 我愿对你们，世界语者们，说… / elekti la lingvon francan aŭ anglan, ~ pli vastigitajn en la mondo 选择世界上广泛使用的法语或英语 / li, ~ sekretario, povas facile tion aranĝi 作为秘书，他能轻而易举地把那件事安排妥当 / oni petis lin, ~ prezidanton, ke li intervenu 人们请求他以主席的身分进行干预 / rigardi laboron ~ unuan bezonon de la vivo 把劳动看作生活的第一需要 → estiel. 【注】[sup]1[/sup] 由于“kiel”后面的动词常被省略，因而有时会产生歧义，在这样的情况下，“kiel”后面名词的格对准确表达句意起着决定性作用，如： mi elektis lin ~ prezidanto 我以主席的身份选了他 / mi elektis lin ~ prezidanton 我选了他当主席【注】[sup]2 如果要强调所作的比喻并非真实存在，使用“kvazaŭ” 则更为可取，如： ni akceptis lin ~ reĝon 我们以（真实）国王的礼遇接待他（他本人就是国王） / ni akceptis lin kvazaŭ reĝon 我们接待他如同接待国王一样（虽然他并不是国王）

anniespera

~ ajn （用来引导表示方式或程度的让步从句）无论怎样，不管怎样： ni kapablas venki ĉiujn malfacilaĵojn, ~ ajn grandaj ili estas 不管多大的困难，我们都能克服 / ~ ajn lia patrino lin persvadis, li ne volis iri 不管他妈妈怎么说服他，他反正不去 / mi aĉetos la vortaron, ~ ajn multekosta ĝi estas 这本词典无论怎么贵我也买 / ~ ajn multaj estas la promesoj de Dio, en Kristo estas la Jes 神的应许，不论有多少，在基督里都是“是”的（《新约》） / ŝi, ~ ajn ne bela ŝi estis, efektive fariĝis tre simpatia 不管她长得怎么不漂亮，她实际上还是很讨人喜欢的 / viroj, ~ ajn ridindaj ili ŝajnas, estas homoj tre utilaj 有一些男人，无论看上去多么可笑，还是很有用的人 / ~ ajn malmulte vi pagos, mi estos kontenta 你付的钱无论怎么少，我都会满意的
~ eble plej 尽可能…地，尽最大可能地，最大程度地： venu ~ ebla plej rapide 尽可能快点来吧 / mi deziras ĉapelon ~ eble plej malpezan 我要一顶尽可能轻的帽子 / faru ~ eble plej malmulte da eraroj 尽可能少出错 【注】[sup]3[/sup] 柴门霍夫初期使用“pli”代替这里的“plej”，如： estas bone uzadi la vorton "je" ~ eble pli malofte 尽可能少用“je”这个词
~..., tiel ankaŭ... 不但…而且…；不论…还是…；和…一样也［都］；…和…： tiu ĉi kunlaboro estos avantaĝa ~ por ni, tiel ankaŭ por vi 这项合作对我们双方都有好处 / esti turmentata ~ de mizero, tiel ankaŭ de malsano 贫病交加 / tiu ĉi gazeto konvenas al la gusto ~ de maljunuloj, tiel ankaŭ de junuloj 这杂志老少咸宜 / havi vastajn sciojn ~ pri la nuntempo, tiel ankaŭ pri la antikveco 通今博古 / esti konvena ~ al maljunuloj, tiel ankaŭ al junuloj 老少咸宜 / oni devas aŭskulti ~ laŭdojn, tiel ankaŭ malfavorajn kritikojn 好话坏话都要听 / ĉiuj en ĝi, ~ la gesinjoroj, tiel ankaŭ la servistoj, estis feliĉaj 它里面的所有人，不论是主人还是仆人，都很幸福 / ~ la porkopaŝtiston, tiel ankaŭ la reĝidinon li forpelis 他不但赶走了放猪人，也赶走了公主 / ŝi estas kompetenta ~ en la mastrumado, tiel ankaŭ en la artoj 她不但擅长料理家务，而且还精通艺术 / tiuj provoj estis farataj ~ de privataj personoj, tiel ankaŭ de tutaj societoj 这些试验不但由个人而且也由整个社团来做 / ili prenis la tutan rabitaĵon, ~ la homojn, tiel ankaŭ la brutojn 他们把一切所夺的，所掳的，连人带牲畜都带了去（《旧约》）
~ se... ①好像，就像是，犹如，如同（表示假设性的比喻）： la junulino ne havas mortomeritan pekon, ĉar tiu afero estas tia, ~ se iu leviĝas kontraŭ sian proksimulon kaj mortigas lin 那少女并没有该死的罪。这件事就像一个人忽然起来攻击自己的邻舍，你把他杀了一样（《旧约》） / la konsiloj de Aĥitofel, kiujn li donadis en tiu tempo, havis tian valoron, ~ se oni demandus la decidon de Dio 那时亚希多弗所出的策略，好像是人求问神得来的话一样（《旧约》） / tiel same, ~ se iu forkuras de leono kaj lin kaptas urso, aŭ li venis hejmen kaj apogis sian manon al muro kaj lin pikas serpento 景况好像人躲避狮子又遇见熊，或是进房屋以手靠墙，就被蛇咬（《旧约》） / ~ se en vinberaro troviĝas mosto, oni diras: ne difektu ĝin, ĉar en ĝi estas beno 如同葡萄中寻得新酒，人就说，不要毁坏，因为福在其中（《旧约》） / ĝi estas tiel, ~ se iu ripetas pecon, kiu estas por li tro malfacila 这犹如一个人在复述过分艰深的一段文字 / se li diras: mi volas tion fari, ĝi estas tio sama, ~ se iu el ni tion jam faris 如果他说我愿意做这件事，他所做的如同我们中有人曾做过的事，是相同的 ②〈旧〉 = kvazaŭ
~ longe 多长时间，多久 ①（表疑问）： ~ longe vi intencas restadi ĉi tie? 你打算以这里呆多久？ → ĝis kiam ②（用来引导疑问宾语从句）： li precize elkalkulis, ~ longe daŭros la laboro 他精确计算出这项工作将持续多长时间 → dum, tiel longe kiam

anniespera

Ⅳ. （作独立词素）:
~a 怎样的，什么样的（“kia”的强调形式）： antaŭ ĉio demandu, ~aj danoj loĝas en Parizo 首先要问一下，是什么样的丹麦人住在巴黎
~e 怎么样（“~”的强调形式）： ~e senbriliĝis la oro, ŝanĝiĝis la bonega metalo! 黄金何其失光，纯金何其变色！（《旧约》） / ~e dezertiĝis Babel inter la nacioj! 巴比伦在列国中何竟荒凉！（《旧约》） / ~e kolerkriis la oficiroj, kaj ~e ploregis la virino! 吏呼一何怒，妇啼一何苦！
~o 方式，方法： mi konfesas, ke en tiu aĝo ne la filozofio, sed la ~o de la amo min interesis 我承认，令我感兴趣的不是哲学，而是爱的方式
mal~ 与…相反；不同于： viroj sentas kaj kondutas mal~ virinoj 男人的感觉和举止不同于女人 / mal~ la animaloj, pliparto da vegetaĵoj ne povas sin transporti, sed kapablas sintezi organikajn substancojn 与动物相反，大多数植物不能移动位置，但能合成有机物质

anniespera

附：2005年版PIV“kiel”词条原文：

[sup]*[/sup]kiel 1 Demanda morfemo, signifanta “en kia maniero? en kia grado? en kiaj cirkonstancoj?”: kiel vi kuraĝas?; kiel vi fartas?; nu rakontu: kio kaj kiel?; kiel rapide vi povos lin atingi? 2 Ekkria morfemo, kun analoga signifo: kiel granda estas lia boneco!; kiel feliĉa mi estas, ke mi havas plezuron vidi vin!; ha, kiel agrabla!; kiel interese!; kiel, nur du manĝoj?. 3 Samsignifa morfemo, enkondukanta dependan demandan aŭ ekkria subprop-on: ŝi faris tion, por vidi, kiel granda estos la ĝentileco de tiu knabino; ŝi rakontis, kiel nevolonte ŝi edziniĝas kun la talpo; oni aŭdas, kiel mi ĝemas, sed neniu min konsolas; oni komencis priparoladi: kion kaj kiel fari?. 4 Subjunkcio, enkondukanta samgradigan komparon, por klarigi, ilustri, kvalifiki: a) agon: barakti kiel fiŝo ekster la akvo; kiel ponardo en min penetras ĉiu vorto; li komprenas predikon, kiel bovo muzikon; li tremas kiel aŭtuna vento; trakti iun kiel krimulon; li estas punita, kiel li meritas; ili ne restigis tian riĉecon, kiel la homoj asertis; ĉio okazis, kiel mi deziris; ŝi kuris kiel rabia; mi tiel volas manĝi, kiel mi ankoraŭ neniam volis; b) econ: okuloj bluaj kiel ĉielo; bela kiel anĝelo; la regimentestro estas por siaj soldatoj (sk. zorgema) kiel bona patro; la estrino de la nacioj fariĝis kiel vidvino; ili fariĝos kiel tute ne ekzistintaj; mi faros vian idaron kiel polvo de la tero; neniam oni vidis tian malfeliĉan sorton, kiel mia; c) estaĵon: la urbo estas kiel arbaro; li fariĝis kiel ŝtono; tia persono, kiel vi kaj tia viro, kiel li!; tia sama homo, kiel mi; la uzado de la artikolo estas tia sama, kiel en la aliaj lingvoj; li meritas havi tiajn filojn, kiel vi estas; li havas tiom same da talento kaj kapablo, kiel mi. 5 Partikulo, signifanta “estanta”, “en la funkcio de”, “havanta la identecon de”: kiel urbestro de la ĉi-tiea urbo mi havas la devon zorgi...; donu al mi la eblon morti kiel Kristano; li propagandis kiel unua tiujn ideojn; kiel esperantistojn tiu ĉi batalado ne povas vin tuŝi; al vi, kiel al esperantistoj, mi volas nun diri; elekti la lingvon francan aŭ anglan, kiel pli vastigitajn en la mondo; li, kiel sekretario, povas facile tion aranĝi; oni petis lin, kiel prezidanton, ke li intervenu. → estiel. Rim.1 Ĉar post kiel la verbo estas ofte sk-ata, oni kelkafoje hezitas pri la kazo de la sekvanta subst. por forigi ĉiun dubon, oni nur restarigu la sk-atan verbon: mi elektis lin kiel prezidanto (elektas); mi elektis lin kiel prezidanton (oni elektas); mi faros vian idaron kiel polvo de la tero (estas). Rim.2 Se oni volas akcenti, ke la eco montrita de la komparo estas neefektiva, oni uzu prefere kvazaŭ: ni akceptis lin kiel reĝon (ĉar li estas efektive reĝo); ni akceptis lin kvazaŭ reĝon (kvankam li ne estis efektive reĝo).

anniespera

kiel ajn  Subjunkcio, enkondukanta koncedan subprop-on: ŝi, kiel ajn ne bela ŝi estis, efektive fariĝis tre simpatia; viroj, kiel ajn ridindaj ili ŝajnas, estas homoj tre utilaj; kiel ajn malmulte vi pagos, mi estos kontenta; kiel ajn ĉiu el niaj aŭskultantoj rilatus al tiu aŭ alia formo de L.I., (neniu) dubus la utilecon mem de tia lingvo; kiel ajn la afero estos, en ĉiu okazo ĝi (la lanterno) devos ja fordisiĝi de (ili).
kiel eble plej Adv-a sintagmo, uzata por esprimi la plej altan gradon: venu kiel ebla plej rapide (iel rapide, kiel estos al vi eble); mi deziras ĉapelon kiel eble plej malpezan. Rim.3 En la komenco, Zamenhof uzis pli anst. plej: estas bone uzadi la vorton “je” kiel eble pli malofte.
kiel..., tiel ankaŭ... Duopa konj., signifanta “ne nur... sed ankaŭ...”: ĉio en ĝi, kiel la gesinjoroj, tiel ankaŭ la servistoj, estis feliĉaj; kiel la porkopaŝtiston, tiel ankaŭ la reĝidinon li forpelis; ŝi estas kompetenta kiel en la mastrumado, tiel ankaŭ en la artoj; tiuj provoj estis farataj kiel de privataj personoj, tiel ankaŭ de tutaj societoj; ili prenis la tutan rabitaĵon, kiel la homojn, tiel ankaŭ la brutojn.
kiel se... 1 Subjunkcia sintagmo, esprimanta supozan komparon: kiel se en vinberaro troviĝas mosto, oni diras: ne difektu ĝin; ĝi estas tiel, kiel se iu ripetas pecon, kiu estas por li tro malfacila; se li diras: mi volas tion fari, ĝi estas tio sama, kiel se iu el ni tion jam faris; la tago de la Eternulo estas malluma ... tiel same, kiel se iu forkuras de leono kaj lin kaptas urso. 2 (ark.) = kvazaŭ.
kiel longe 1 Demanda sintagmo, signifanta “dum kiom da tempo?”: kiel longe vi intencas restadi ĉi tie? → ĝis kiam. 2 Samsignifa demanda kunmetita subjunkcio: li precize elkalkulis, kiel longe daŭros la laboro. → dum, tiel longe kiam.
kiela Adj. pli emfaza, ol kia.
kiele Adv. pli emfaza, ol kiel: kiele senbriliĝis la oro!; kiele dezertiĝis Babelo!; kiele disbatita li estas, kiele ili ploregas!.
kielo Maniero: mi konfesas, ke en tiu aĝo ne la filozofio, sed la kielo de la amo min interesis.
malkiel Male al, malsame de.

转自http://verdareto.com/forumo/cina/