修辞篇之---世界语散文文体的语音和谐（eŭfonio） 王崇芳

anniespera

7．为了使句意清楚，也为了使语音优美和谐，应尽可能避免在同一句中多处使用宾格。例如：

原句：Li faris nenion la tutan tagon.
拟改为：Li faris nenion dum la tuta tago.　他整天什么事也不干。

原句：Mi pardonis mian amikon lian kulpon.
拟改为：Mi pardonis al mia amiko lian kulpon. (aŭ: Mi pardonis mian amikon pri lia kulpo.)　我原谅了我朋友的过错。

原句：Lastan dimanĉon la du alpistoj atingis la montosupron altan 3,500 metojn.
拟改为：Lastadimanĉe la du alpistoj atingis la montosupron altan je 3,500 metroj.　上星期天那两名登山运动员登上了3,500米高的山顶。

原句：Prenu kuracilon ĉiun okan horon.
拟改为：Prenu kuracilon je ĉiu oka horo.　请每八小时服一次药。

anniespera

6．世界语中的复杂时态和被动语态是由“esti + 分词”两部分构成的，形式比较笨重。为了消除或减轻复杂时态和被动语态在形式上的笨重感，使句子的语音优美和谐，可以在esti和分词之间插进一个适当的人称代词、指示代词或词形较短的副词。例如：

Li estas ĵus veninta.　他刚来。

Se mi estus ŝin vidinta, mi estus la plej feliĉa homo sub la suno.　假如我见过她，我就是世界上最幸福的人了。

Se mi estus tion sciinta, tiam mi ne agus tiel krude kontraŭ li.　假如我知道那件事，我就不会那样粗暴地对待他了。

Mi estas treege okupita. 我非常忙。

Ŝi estas ruĝe vestita. 她身穿红衣。

anniespera

8．如果句中有两个或两个以上地位相等的并列成分，为了使句子的语音优美和谐，应按词形短的在前、长的在后的原则安排语序，因为较长的句子成分在后可以在听觉上给人以一种稳重感。例如：

原句：Tiam ni ofte kampadis en kvieta, profunda, bela arbaro.
拟改为：Tiam ni ofte kampadis en bela, kvieta, profunda arbaro.　那时我们常常在风景优美的、寂静的树林深处野营。

原句：Mi aĉetis paperon, fontoplumon kaj inkon.
拟改为：Mi aĉetis inkon, paperon kaj fontoplumon.　我买了纸、墨水和自来水笔。

原句：Parolu kuraĝe, elegante, forte.
拟改为：Parolu forte, kuraĝe, elegante.　要说有力、勇敢、典雅的话。

anniespera

9．在非并列的各种句子成分之间，一般也应在不影响句意的前提下按较短的在前、较长的在后的原则安排语序。有下列两种情况：

1）  直接宾语和间接宾语可按它们的词形长短决定词序。例如：

Mi donis al li multajn interesajn librojn. 我给了他许多有趣的书。（较短的间接宾语在前。）

Mi donis ĝin al via instruisto.　我把它交给了你的老师。（较短的直接宾语在前。）

2）  如果修饰语是由用kaj连接的两个（或更多的）形容词或由带有其他附属成分的形容词构成的，宜将修饰语放在被修饰的名词的后面，因为这类修饰语通常比较长。例如：

Li estas homo lerta kaj sperta.　他是一个灵巧而有经验的人。

Sur la tablo staras glaso plena de akvo.　桌上有一只盛满水的杯子。

Li estas instruisto estimata de ĉiuj kursanoj.　他是受全体学员尊重的老师。

anniespera

10．如果一个句子中有三个或更多的不同性质的状语，宜将这些状语分散在谓语动词的前后。例如：

原句：La trajno kuras kun grandega rapideco fajfante sur la vasta ebenaĵo.
拟改为：Kun grandega rapideco la trajno kuras fajfante sur la vasta ebenaĵo.　列车以极快的速度呼啸着奔驰在广阔的原野上。

原句：Ŝia edzo paŝas malrapide kun la kapo klinita tien kaj reen en la ĉambro, dronante en medito.
拟改为：Kun la kapo klinita ŝia edzo malrapide paŝas tien kaj reen en la ĉambro, dronante en medito.　她丈夫低着头在房间里慢慢地踱来踱去，陷入沉思。

anniespera

11．当diri用在对话中作插入语时，如果它的主语是名词，diri一般应放在主语前；如果主语是代词，diri则应放在主语后（因为代词的词形较短，而且通常没有单词重音，不宜放在句末）。例如：

“Vi estas prava,” diris la knabino.　“你说得对，”那女孩子说。（请比较： “Vi estas prava,” ŝi diris.“你说得对，”她说。）

“Vivu!” ili kriis unuanime.　“万岁！”他们一致喊道。（请比较：“Vivu!” unuanime kriis tiuj bravaj soldatoj. “万岁！”那些勇敢的士兵一致喊道。）

anniespera

12．一般地说，主语和谓语动词之间，尤其是以人称代词充当的主语和谓语动词之间，不宜插入状语或其他句子成分。因此，在安排这类句子的各个成分的语序时，应把“主语＋谓语动词”当成一个整体，不宜任意拆开。例如：

原句：Li hieraŭ matene promenis kun sia amikino en la ĝardeno.
拟改为：Hieraŭ matene li promenis kun sia amikino en la ĝardeno. (aŭ: En la ĝardeno hieraŭ matene li promenis kun sia amikino. Aŭ: Kun sia amikino li promenis hieraŭ matene en la ĝardeno. Aŭ: Kun sia amikino li promenis en la ĝardeno hieraŭ （matene？）.)　他昨天早晨和女友在花园里散步。

但是，如果有逗号隔开，以人称代词充当的主语和谓语动词之间，尤其是有副词或连词支撑的人称代词主语和谓语动词之间，可以插入一个可长可短的成分。例如：

Fine li, post multaj malfacilaĵoj, sukcesis realigi siajn planojn.　他克服了许多困难，终于成功地实现了自己的计划。

Mi invitis lin, sed li, pro sia granda okupiteco, ne povis veni.　我邀请了他，但他由于非常忙没有能来。

Ŝi mem, akompanata de sia edzo, vizitis la ekspozicion.　在丈夫的陪同下她亲自参观了展览会。

anniespera

13．同一并列连词的反复使用常可使语句流畅、语音优美和谐。例如：

Ĉar mi konvinkiĝis, ke nek morto, nek vivo, nek anĝeloj, nek aŭtoritatoj, nek potencoj, nek estantaĵoj, nek estontaĵoj, nek alteco, nek profundeco, nek iu alia kreitaĵo povos apartigi nin de la amo de Dio, kiu estas en Kristo Jesuo, nia Sinjoro.　因为我深信无论是死、是生、是天使、是掌权的、是有能的、是现在的事、是将来的事、是高处的、是低处的、是别的受造之物，都不能叫我们与上帝的爱隔绝。这爱是在我们的主基督耶稣里的。（《圣经•新约》《罗马人书》第八章第三十八节至三十九节）

En la komenco Dio kreis la ĉielon kaj la teron. Kaj la tero estis senforma kaj dezerta, kaj mallumo estis super la abismo; kaj la spirito de Dio ŝvebis super la akvo. Kaj Dio diris: Estu Lumo; kaj fariĝis lumo. Kaj Dio vidis la lumon, ke ĝi estas bona; kaj Dio apartigis la lumon de la mallumo. Kaj Dio nomis la lumon Tago, kaj la mallumon Li nomis Nokto. Kaj estis vespero, kaj estis mateno, unu tago.　起初神创造天地。地是空虚混沌。渊面黑暗。神的灵运行在水面上。神说，要有光，就有了光。神看光是好的，就把光暗分开了。神称光为昼，称暗为夜。有晚上，有早晨，这是头一日。（《圣经•旧约》《创世纪》第一章第一节至第五节）

＜注＞每句的开头使用kaj，并用它与前句或前段连接，这是圣经文体的一个特点。西方语言受圣经文体的影响，也常在句首使用kaj，使文体流畅，特别是在叙述文体中。下面是柴门霍夫翻译的《安徒生童话集》（Fabeloj de Andersen）中的一个例子：

Ĝi diris: “Mi malestimas tiun kokinon, sed bedaŭrinde ekzistas multaj tiaspecaj! Pri tio oni ne devas silenti, kaj mi faros, kion mi povos, ke la historio venu en la gazeton, por ke la tuta mondo tion eksciu …”
Kaj tio venis en la gazeton kaj oni ĝin presis, kaj estas tute certe: el malgranda plumo povas fariĝi kvin kokinoj.
它说：“我鄙视那只母鸡，但遗憾的是那种母鸡多得很！关于那件事人们不应该沉默，我得采取所能采取的行动，使这一事件登到报上，让全世界都知道……”
那件事终于上了报，印了出来：一根小小的羽毛能变成五只母鸡，这是完全确实的事。

anniespera

14．平衡句通常可以产生语音优美和谐的效果。所谓平衡句，是指由两个或两个以上结构相同的平等的分句构成的一种修辞性的句式。一般地说，平衡句较为严谨，结构对称，音韵和谐，能赋予散文以鲜明的节奏。下面是莎士比亚名剧《裘力斯•凯撒》（Julio Cezaro）第三幕第二场中勃鲁托斯（Brutus）在凯撒被杀后的一段台词，从中我们可以看出平衡句的语音优美的修辞效果。

Ĉar Cezaro min amis, mi lin priploras; ĉar li estis feliĉa, mi pro tio ĝojas; ĉar li estis brava, mi lin honoras; sed ĉar li estis ambicia, mi lin mortigis. Estas larmoj por lia amo, ĝojo por lia feliĉo, honoro por lia braveco kaj morto por lia ambicio! Kiu el vi estas tiel servuta, ke li volus esti sklavo? Se iu, li parolu, ĉar lin mi ofendis. Kiu el vi estas tiel kruda, ke li ne volus esti romano? Se iu, li parolu, ĉar lin mi ofendis. Kiu el vi estas tiel malnobla, ke li ne amas sian patrujon? Se iu, li parolu, ĉar lin mi ofendis.　因为凯撒爱我，所以我为他流泪；因为他是幸运的，所以我为他欣慰；因为他是勇敢的，所以我尊敬他；但是，因为他有野心，所以我杀死他。我用眼泪报答他的爱，用喜悦庆祝他的幸运，用尊敬崇扬他的勇敢，用死亡惩戒他的野心。这儿有谁愿意自甘卑贱，做一个奴隶？要是有这样的人，请说出来，因为我已经得罪他了。这儿有谁愿意自居化外，不愿做一个罗马人？要是有这样的人，请说出来，因为我已经得罪他了。这儿有谁愿意自处下流，不爱他的国家？要是有这样的人，请说出来，因为我已经得罪他了。

下面我们举两个将不平衡句改为平衡句的例子：

原句：En formo li estas alta kaj malgracia, kaj iom kruda en konduto.
拟改为：En formo li estas alta kaj malgracia, kaj en konduto iom kruda.　他体形高大难看，举止有些粗俗。

原句：Ŝi rimarkis unu makulon sur la tapiŝo kaj ke la kurtenoj bezonas lavadon.
拟改为：Ŝi rimarkis, ke sur la tapiŝo sin trovas makulo, kaj ke la kurtenoj bezonas lavadon.　她看到地毯上有一块污迹，也发现帘子需要洗一洗。

anniespera

以上列出的只是笔者在长期阅读和使用世界语的过程中所收集到了一些常见的语音和谐的规则和例子。限于个人水平，加之阅读面不够广，难免挂一漏万，还望世界语朋友们补充指正。

                                                                                    
                                                                                          王崇芳