关于佛教与世界语协作的理念

anniespera

关于佛教与世界语协作的理念

Miaohui 世界语原作，佛光师汉译

　　我是一个普通的世界语者，也是世界语佛学网的负责人。在两三年前，我重新学习世界语并建个人网站介绍佛学，同时特意设置了世界语专栏，以便在佛教领域中宣传世界语、以我的爱好在世界语界介绍佛教文学。大概在一年前，我开始建设以“世界语佛学网”命名的网站，也可称之为“中国世界语佛学网”。

　　随后，我通过网络为佛学人士举办了小型的世界语讲座，而且也开始翻译佛教的文学故事。这种作法引起了许多世界语者和佛教徒的好奇和不解。世界语的朋友们认为我应该以集中精力搞世界语为主，而佛教界的朋友们也常劝我应该放弃世界语以集中精力全力从事修行。

　　那么下面我就对于朋友们的好奇和不解谈谈我自己的想法。

　　二十多年前，在我中学毕业，便马上开始了自学英语的生涯。三、四年后，我越来越对外国文学感兴趣，于是我决定在英语自学的同时，尽可能学习其它语言。我甚至希望将来有能力通读全世界最好的文学作品。就在那时，我在某个报刊上看到了介绍世界语的文章，世界语马上引起了我的兴趣，这是因为我正是希望能够通过这样好的语言阅读全世界的文学作品，并且能跟所有的人自由而友好地联系。世界语的国际性和非霸权性使我心醉神迷。最令人惊奇的是，通读这篇文章后，我竟学会阅读世界语单词甚至句子了。直到现在我还清楚地记得我用世界语读的第一个句子是“我爱世界语！”　当时我一遍又一遍地读诵这个句子，几乎按捺不住内心的喜悦。接着我开始跟着报上连载的教学内容开始世界语学习，没过了多久就开始用世界语阅读、通信、参加翻译讲座，甚至用它来写短篇小说。世界语的简易性和可应用性确实使我感到惊奇，但最令我惊奇的是，在我的信友当中，有一位甚至只学了一年世界语就在外国世界语杂志上发表她的多篇世界语散文！那时，虽然我花费了七、八年时间学习英语，但我仅能用英语阅读，但用世界语甚至能翻译和创作。于是我萌生了毕生中致力于世界语的想法。后来我开始希望去学习某种更有意义和价值的知识服务于人类和世界和平，便就开始对宗教产生了兴趣。我先是通过世界语学习了基督教，后来发现尽管世界语不与各民族语冲突而且也不凭自己的优越性压制其它的各种语言，但是某些宗教却自诩自己的优越性并依之压服其它宗教。按照历史的记载，有些宗教的争执纠纷甚至导致了战争。这使我感到忧伤。我希求一种像和平的世界语一样的和平的宗教，于是便开始阅读有关于其它宗教的文献资料，想从而寻到一种能容忍其他宗教存在的真正宽宏大量的宗教。在对佛法的学习中，我被它博大精深的知识和宽广无限的慈悲爱所摄受。佛教认为一切有情都有平安生存的权利。而且佛教人士都如同敬重自己过去、现在及未来父母一样敬重一切有情。当我读到下面的记载时，确实很感动。这则记载讲到，曾经有位国王把自己的王国治理得风调雨顺繁荣昌盛，当邻国的国王想用武力来侵略这个王国时，这位国王为了使国民们安全无损而放弃了王位，甚至情愿将自己作为囚徒以使另一个王国中的一位穷人获得入侵国王的奖赏。这件事使入侵者感动并撤回了自己的军队。

　　从佛教创始人释迦牟尼佛所在的时代起，佛教信众不仅与其他所有的宗教徒融洽地生活，而且当其他宗教徒遇到困难时，还在精神上和物质上帮助着他们。这些真实的行动是完全是源于佛法对人类的慈悲和对世界和平至诚的追求。于是我将第一爱好慢慢由世界语转向佛法，而把世界语置于第二位。那时，我常想，我应能通过世界语学习佛教以使自己在此两个领域中都同时进步。但遗憾的是，我试图获取世界语佛学资料所做的种种努力从来就没有成功过。当其他爱好佛学的朋友向我寻找世界语佛学材料时，我除了用“遗憾”这个词来答复外无计可施。这就使我产生了一个新的想法，那就是将来某一天，我一定要尽力将世界语用于佛教领域，并在佛教领域实践世界语。我知道，世界语的生命力存在于实际应用中。如果没有应用，无论多么优秀的语言也只是无用之物。在世界上，好多语言正是由于缺少运用者而消亡了。这方面确实和挖地用的铁锹很相似。无论铁锹是多么有价值和多么高质量，如果人们把它看作不可触摸的珍宝，把它挂在墙上，或者放在展览馆中展览，它就起不到实践应用中的任何作用，它将比一把能用来挖地但质量很差的铁锹更无用。通过佛学应用世界语的想法促使了我开始用世界语翻译佛教文学作品。但是后来为将更多的精力用于佛教修学，我放弃了对世界语和其他的语言的学习。

　　二十多年过去了。一次当我查阅佛学的资料时，偶尔搜索了一下世界语相关的内容，在互联网上意外地找到许多世界语读物。这成了重新点亮我世界语兴趣的火星。我与西安世界语协会的王天义先生联系时，他向我介绍了国际世界语佛教协会。这是一个创建于三十年代、由佛学和世界语双重爱好的人士组成的国际组织。国际世界语佛教协会与另外一个国家组织一道为佛教和世界语做了众多的贡献。不久前这两个组织重新组建并在世界语和佛教的事业方面开始活跃起来。

　　经过长时间的考虑，我决定重新学习世界语。那时，我发现自己仍然能用世界语进行阅读。回忆往事，我认识到现在确实有很好的条件来实现我过去的愿望。于是在阅读了一些资料以后，便重新开始世界语翻译和创作。我找回自己所译《佛教寓言故事》的手稿并进行了校对。

　　一件偶然的事情促使了我翻译了古代的故事集??《爱护生命》。两年前，我第一次随他人到水产市场买动物来放生。佛教信众捐资，我们就通常按照他们的意愿去买动物放生。作为一个北方人，我从来没有想像过这么多海洋动物是这么痛苦。杀生的暴行的确实使我吃惊。我鼓起勇气，挨个地走到动物面前诵神咒加持它们。在那里我看到，卖青蛙的小贩们面无表情把一个个青蛙的皮剥掉并切掉它们的前肢，而这些痛苦中的青蛙只能在大盆中挣扎乱蹦。

　　旁边的摊位上有人将一条条鳝鱼从头至尾剖开，情景真是令人恐怖！我的心似乎在在淌血，仿佛像那些可怜的水产动物一样痛苦。我无法忍受眼前的惨状，便来到卖蛇的门市。蛇店中有许多大笼子，在笼子中关了很多我从前从来没有见过的大蛇。在商量好价钱后，女老板开始抓蛇，将它们一条接一条地放入我们事先准备好的口袋中。使我感到惊讶的是，这些既毒又野的大蛇在她手里竟然那么温顺。她能随心所欲地将它们抓起来任意盘绕。其它生他意不多的蛇贩子们也聚过来帮忙。有人甚至鼓动我抓蛇，但我由于害怕而拒绝。我站在旁边内心诵咒加持它们。我衷心地祝愿它们能度过平安的一生，并且来生不再遭受痛苦。这时我看到一件不寻常的事。那位女老板总不抓那条最粗最长的蛇。其他帮忙的人问她为什么不抓那条大蛇，她回答说那么大的蛇能卖更高的价格。因为我们商量好用确定的价格无一例外地购买所有笼子中的蛇，别人都劝她卖了那条蛇。当其他所有的蛇都装进我们的口袋时，她坚持要将最大的那条蛇卖高价。众人呵责她，她只好取出那条蛇。开始，那条蛇温温顺顺呆在她手里一动不动。她又改变了主意，不是把蛇放到口袋中，反而要把蛇重新放回笼子。就在那时，蛇突然抬起头来在她手上咬了一口。她用另一只手捂住伤口，硬把那条蛇放进笼子。许多旁观者开始同情那条蛇，并为救那条可怜的的蛇而责骂她。她只好把那条蛇重新拿出来。她没有马上把蛇放进我们的口袋，而是抓住它不动，可能是在犹豫到底卖还是不卖。就在那时，那条蛇又咬了她一口。她疼得直跺脚，把蛇放入了我们的口袋。那条可怜的动物终于得救了。

　　虽然那次活动没有持续多久，但是那件事总是浮现在我的记忆中。一切有情都爱惜自己的生命如同我们爱惜自己的生命。它们也跟我们一样有感知和痛苦，而只有我们能用人类的语言自由地交流。为什么我不做一些事情更有效帮助和解救它们呢？按照佛教的理论，战争和冲突都是由于杀生造成的。只要人们少杀生，仇恨就会减少，我们的世界有更有希望和平。于是，我便决定将发生于中国古代的放生故事集翻译成世界语。这就是我用世界语翻译《爱护生命》的起因。这两部译作已放在网上，也许有可能在不久的将来作为免费读物出版成书。我希望这些资料能使朋友们在阅读中得到感化和乐趣。

　　关于世界语的运用我想起一则趣闻。我发布关于免费世界语讲座的通知后，有个人回答说，当今只有英语是国际语，而世界语是完全无用的。于是我问他：“是的，你可能是正确的。但是请想一想，我们为了英语而花费的精力和金钱是多少？而我们一般人所能达到的水平又是怎样？虽然学习世界语的人不那么多，但世界语的使用者却相对比英语多得多。我也是他们中的一位。我花很长的时间了英语，但现在只能用来阅读。虽然我学习世界语的时间不长，除了阅读之外还能够写作和翻译。对我来说哪种语言更有用呢？举例来说，在我旅行前，为了方便我的旅行，你赠送了汽车给我，但是如果我没有能力驾驶汽车，对我来说，它就不如自行车有用，因为自行车能免除我的步行之苦。世界语的学习也是同样的。如果我们花费了大量的精力、时间和金钱学习某种被称为运用得最广的语言，但是不能达到随意使用的能力，倒不如花费较少的时间、精力和金钱来学相对地易于使用的世界语更有效。”

　　另外，也有世界语者不赞同佛教领域中的世界语活动，担心佛教与那所谓的人道主义相冲突，但是实际上，只要对佛教有所了解，就会发现佛教甚至比人道主义更加慈悲更加人道。将世界语应用于佛教领域完全不会使世界语受到损害，反而会使世界语得到更多的生机和活力。

　　最后，我衷心地祝愿，我们的世界语将越来越广泛运用于各种领域，在国际交流活动中能扮演更重要的角色。

　　妙慧 草于2006年

Miaohui

Mia Revo pri kunlaboro de Budaismo kaj Esperanto

　　Mi estas ordinara esperantisto, kaj ankaŭ estro de persona retejo por budhanoj kaj esperantistoj. Antaŭ du aŭ tri jaroj mi denove eklernis Esperanton, lanĉis personan retejon pri budaismo, kaj speciale estigis rubrikon pri Esperanto por propagandi Esperanton en budaisma kampo kaj prezenti budaisman literaturon en la esperanta laŭ mia hobio. Antaŭ ĉirkaŭ unu jaro, mi ekfunkciigis specialan retejon kun la nomo de Ebudhana Retejo aŭ Ĉina Budhana Retejo Esperantista.
　　Sekve, mi rete funkciigis esperantajn kursetojn por budhanoj, kaj ankaŭ ektradukis budaismajn literaturaĵojn. Tio vekis miron kaj scivolemon de multaj amikoj esperantistaj kaj ankaŭ budhanaj. La esperantaj amikoj opiniis, ke mi devas min okupi ĉefe pri Esperanto, kaj ankaŭ la budhanaj amikoj ofte admonis min, ke mi devas rezigni Esperanton por okupiĝi ĉefe en la budaisma praktikado.
　　Jen mi malkaŝu mian revon por mildigi la tiklajn scivolemojn de la samideanoj.
　　Antaŭ pli ol dudek jaroj mi ekmemlernis anglan lingvon tuj post mia abiturentiĝo el la mezlernejo. Post tri- aŭ kvar-jara memlernado de anglalingvo, mi pli kaj pli interesiĝis pri alilanda literaturo. Do mi decidis eklerni aliajn lingvojn kiel eble plej multe kune kun la angla. Tiam mi havis revon, ke mi povus tralegi la plej bonajn verkojn de la tuta mondo. Ĝuste tiam, mi legis artikolon pri Esperanto en iu ĵurnalo. Esperanto tuj vekis mian intereson, ĉar mi deziregis la plej bonan lingvon, ke mi povas legi verkojn de la tuta mondo kaj kontakti kun ĉiaj homoj libere kaj amike. La internacieco kaj ankaŭ nehegemonieco ravis min. Plej mirige estas tio, ke post tralegado de la artikolo, mi jam scipovis legi esperantajn vortojn kaj eĉ frazojn. Ĝis nun mi ankoraŭ memoras klare, ke mia unua frazo en Esperanto estis "Mi amas Esperanton!" Laŭtlegante la frazon foje kaj refoje, mi preskaŭ saltis de ĝojo. Do mi eklernis ĝin laŭ la serie pubikigitaj lecionoj en la ĵurnalo. Poste mi komencis legi, korespondi, partopreni tradukajn kursojn kaj eĉ prove verki mikronovelojn en Esperanto. La facileco kaj aplikebleco de Esperanto vere mirigis min. Estas plej mirinde, ke iu el miaj korespondantoj eĉ publikigis siajn esperantajn prozojn en alilandaj gazetoj nur post sia unujara memlernado! Tiam kvankam mi elspezis pli ol sep aŭ ok jarojn por anglalingvo, tamen mi nur kapablis legi angle, sed mi eĉ povis traduki kaj verki esperante. Do mi ekhavis revon, ke mi min okupu pri Esperanto dum mia tuta vivo. Poste mi ekdeziris lerni ion des pil gravan por servi al la paco kaj homaro pli bone, do mi ekinteresiĝis pri religioj. Mi lernis kristanismon per Esperanto. Poste, mi trovis, ke kvankam la lingvo Esperanto ne konfliktas kun naciaj linvoj kaj ne pretendas sian superecon subpremante aliajn lingvojn, tamen iuj religioj pretendas sian superecon kaj ĉiam pretas venki la aliajn. Laŭ la historiaj notoj ekzistis ankaŭ religiaj konfliktoj, kiuj eĉ kaŭzis militojn. Mi bedaŭris pri tio. Mi deziris pacan religion kiel pacan Esperanton. Do mi legis ankaŭ pri aliaj religioj por trovi la religion vere grandaniman, kiu toleras la ekzistadon de ĉiuj aliaj religioj. En la lernado de budaismo mi estis absorbita de ĝia profunda scio kaj vasta amo. Budhaismo pledas por tio, ke ĉiuj vivestaĵoj havas egalan rajton vivi sekure kaj pace. Budhanoj respektas ĉiujn vivestaĵojn kiel siajn gepatrojn estintajn, estantajn kaj estontajn. Mi vere emociiĝis kiam mi legis noton, ke iam reĝo regis sian regnon pace kaj prospere. Kiam agresema reĝo de najbara regno volis agresi lian regnon per milito, la bonkora reĝo rezignis la postenon por sekurigi la regnanojn, kaj eĉ sin donis kiel kaptiton al malriĉulo el alia regno por ke li gajnu premion de la agresema reĝo. Tio emociigis la agresanton kaj tiu retiris sian armeon. Ekde la tempo de Ŝakjamunio, la kreinto de budaismo, la budhanoj vivas harmonie kun ĉiuj aliaj religianoj, kaj helpas ilin spirite kaj materie kiam ili havas malfacilojn. Tio ja estas la vera ago por amo al la homaro kaj kaj paco en la tuta mondo. Do iom post iom mia ĉefa hobio transiĝis de Esperanto al budaismo kaj mi metis Esperanton en la duan lokon. Tiam mi ofte revis, ke mi povu lerni budaismon per Esperanto por progresigi min samtempe en la ambaŭ kampoj. Sed bedaŭrinde neniam sukcesis mia klopodo trovi esperantajn legaĵojn pri budaismo. Kiam aliaj amikoj kun hobio de budaismo petis de mi tiajn esperantaĵojn, mi povis fari nenion ol respondi al ili per la vorto "Bedaŭrinde". Tio vekis al mi novan revon, ke iutage mi apliku Esperanton en budaisma kampo, kaj per budaismo praktiku Esperanton. Ni scias bone, ke la viveco de Esperanto kuŝas en la aplikado. Sen aplikado, kiel ajn bona la lingvo estas, ĝi estas senutilaĵo. En la mondo mortis tiel multaj lingvoj pro manko de uzantoj. Tio ĝuste similas al fosilo por kamparanoj. Kiel ajn valora kaj bonkvalita estas la fosilo, se oni prenas ĝin kiel netuŝeblan trezoron, pendante ĝin sur la muro aŭ montrante ĝin en la eksponejo, ĝi havas nenian praktikan funkcion. Ĝi estus malpli utila ol malbona fosilo per kiu oni povas perlabori la kampojn. La revo apliki Esperanton pri budaismo iniciatis mian tradukadon de budaismaj literaturaĵoj. Sed poste por elspezi pli da tempo kaj energio en budaismon, mi rezignis la lernadon de Esperanto kaj aliaj lingvoj.
　　Pasis pli ol dudek jaroj. Foje kiam mi konsultis materialon budaisman, mi hazarde serĉis enhavon pri Esperanto, kaj eksteratende trovis multajn legaĵojn interrete. Tio estigis fajreron por lumigi mian novan intereson. Dum mia kontakto kun S-ro Wang Tianyi en Xian Esperanto-ligo, li prizentis Budhanan Ligon Esperantistan al mi. Ĝi estas la internacia organizo por budhanoj kaj esperantistoj. Kune kun alia landa organizo Japana Budhana Ligo Esperantista, ĝi ekfondiĝis en la tridekaj jaroj, kaj faris multajn kontribuojn por budaismo kaj Esperanto. Antaŭ nelonge la ambaŭ organizoj refondiĝis kaj ekvigliĝis en la afero de Esperanto kaj budaismo.
　　Post longa hezitado, mi faris decidon, ke mi reeklernu Esperanton. Tiam mi trovis, ke mi ankoraŭ povas legi en nia lingvo. Pensinte pri la pasintaĵo, mi konsciis, ke mi vere havas bonan kondiĉon realigi mian antaŭan revon. Do post iom da legado, mi denove ekprovis esperantajn tradukadon kaj verkadon. Mi denove retrovis la manuskripton de mia traduko pri la budaismaj fabloj kaj kontrolis ĝin.
　　Hazarda okazaĵo iniciatis min traduki antikvan rakontaron "Amo al Vivo". Antaŭ du jaroj mi unuafoje vojaĝis al bazaro de marbestoj aĉeti vivestaĵojn por liberigi. Tian aktivadon monkontribuis budhanoj kaj ni kutime aĉetis laŭ ilia deziro. Kiel denaska nordano mi neniam imagis kiel suferis tiel multaj maraj bestoj. La kruelaĵo mortigi vivestaĵojn estis vere terura. Kolektinte mian kuraĝon, mi iris antaŭ kompatintaj bestojn unu post unu por favori ilin per mantro. Tie mi vidis, ke la vendistoj de ranoj aplombe senhaŭtigis la ranojn kaj detranĉis iliajn antaŭajn membrojn. La suferigitaj ranoj baraktis kaj saltetis en la pelvego.
　　Ĉe la apuda stando iu tranĉis angilojn de la kapo ĝis la vosto. Vere timige! Mi sentis, ke sangas dolore ankaŭ mia koro same kiel la kompatindaj akvobestoj. Ne plu povante elteni la vidaĵon, mi partoprenis miajn samideanojn, kiuj aĉetas serpentojn. En la vendejo de serpentoj estis grandaj kaĝoj, en kiuj estas multaj grandaj serpentoj, kiujn mi neniam vidis antaŭe. Interkonsentinte pri la prezo, la mastrino ekkaptis serpentojn kaj metis ilin unu post unu en la sakojn preparitajn de ni. Min mirigis la afero, ke la venenaj kaj ferocaj serpentoj estis tiel obeemaj en ŝia mano. Ŝi povis kapti kaj kurbigi ilin laŭplaĉe. La aliaj liberaj vendistoj ankaŭ kolektiĝis por helpo. Oni eĉ incitis min kapti serpentojn, sed mi rifuzis pro timo. Starante proksime, mi nur recitadis mantron enmense por favori ilin. Mi elkore bondeziris, ke ili havu sekuran vivon en tiu ĉi vivo kaj ne plu naskiĝu suferaj en la sekva vivo. Tiam mi vidis ion neordinaran. La mastrino ĉiam evitis kapti la serpenton plej dikan kaj plej longan. La aliaj helpantoj demandis, kial ŝi ne kaptu ĝin? Ŝi respondis, ke per tiel granda serpento oni kutime enspezas pli multe. La aliaj admonis ŝin vendi ĝin, ĉar ni interkonsentis aĉeti la serpentojn senescepte en la tutaj kaĝoj per la difinita prezo. Kiam ĉiuj aliaj serpentoj estis en niaj sakoj, ŝi restigis la plej grandan postulante pli da mono. Oni kritikis ŝin, kaj finfine, ŝi estis devigite elpreni la serpenton. Komence, la serpento restis obeeme kaj senmove en ŝia mano. Ŝi ŝanĝis sian opinion kaj anstataŭ meti ĝin en la sakon, ŝi provis remeti ĝin en la kaĝon. Ĝuste tiam la serpento subite levis sian kapon kaj atakis ŝin per mordo je ŝia mano. Premante la vundon per alia mano, ŝi sukcese remetis la serpenton en la kaĝon. Multajn rigardantoj ekkompatis la ribeleman serpenton, kaj ili insultis ŝin por savi la kompatindan estaĵon. Ŝi povis fari nenion ol kontraŭvole elpreni la serpenton denove. Ŝi ne tuj metis ĝin en nian sakon, sed tenis ĝin senmove, eble pro hezito ĉu ŝi vendu aŭ ne. Tiam la serpento denove ŝin mordis. Piedbatante la teron pro doloro ŝi finfine metis la serpenton en la sakon. La kompatinda estaĵo estis savita.
　　Kvankam tiufoja aktivado daŭris nelonge, tamen la okazaĵo ĉiam naĝas en mia memoro. Ĉiuj vivestaĵoj amas sian propran vivon kiel ni amas la nian. Ili ankaŭ havas senton kaj suferon same kiel ni ĉiuj, sed nur ne kapablas parole interkomuniki kun ni libere. Kial mi ne faru ion por favori ilin des pli efike? Laŭ budaisma teorio, la militoj kaj konfliktoj estas kaŭzitaj de la mortigo de vivestaĵoj. Se oni mortigos malpli da vivestaĵoj, estos malpli da rankoro kaj ni havos pli da espero por la mondpaco. Do mi decidis, ke mi esperantigu rakontojn pri amo al la vivestaĵoj okazintaj en antikva Ĉinio. Jen la kaŭzo de mia traduko "Amo al Vivo". La ambaŭ tradukoj surretiĝos kaj eble ankaŭ eldoniĝos post nelonge kiel senpaga legaĵo. Mi esperas, ke tio donos helpon kaj amuzon al la samideanoj dum la legado.
  Pri uzado de Esperanto mi rememoris anekdoton. Kiam mi publikigis anonceton pri la senpaga kurso de Esperanto, iu respondis, ke je la nuna tempo nur anglalingvo estas internacia, kaj Esperanto estas tute senutila. Do mi respondis: "Jes, vi eble pravas. Sed pripensu, kiom da energio kaj mono ni elspezis pro angla lingvo, kaj kiom altan nivelon ni ordinaruloj atingis? Kvankam Esperanton lernas ne tiel multe da homoj, sed la uzantoj de Esperanto estas kompare multaj. Ankaŭ mi estas unu el ili. Mi memlernis anglan lingvon dum longa tempo, kaj nur povas legi. Kvankam mi lernis Esperanton tre mallonge, tamen krom legado, mi ankaŭ povas verki kaj traduki. Kiu lingvo estas pli utila por mi? Ekzemple, antaŭ mia vojaĝo, vi donacos al mi aŭton por faciligi mian vojaĝon, sed se mi ne kapablas stiri la aŭton, ĝi estos malpli utila ol biciklo, kiu ŝparas mian piediradon. Lernado de Esperanto estas ankaŭ la samo. Se ni elspezas multe da energio, tempo kaj mono por lerni ian tiel nomatan plej vaste aplikatan lingvon, sed ne povas atingi la kapablon ĝin uzi libere, tio estas malpli efika ol elspezi malpli da tempo, energio kaj mono por lerni Esperanton, kiu estas kompare facile uzebla".
　　Kaj krome, ne malmultaj esperantistoj ne kunsentas la aplikadon de Esperanto en budaisma kampo, timante, ke budaismo kontraŭas la tiel nomatan homaranismon, tamen fakte, oni komprenos post legado pri budaismo, ke ĝi estas eĉ pli humana ol homaranismo. Do la uzado de Esperanto en la budaisma kampo tute ne malutiligos Esperanton, sed donos al ĝi pli da viveco kaj vigleco.
　　Do mi elkore bondeziras, ke nia Esperanto estu pli kaj pli aplikita en diversaj kampoj, kaj vere prenu la ĉefan rolon en la internaciaj komunikadoj kaj aktivadoj.